سپاهان (اصفهان) فقط یک شهر نیست؛ یه گالری هنری زنده‌ست.
رنگ‌های سنتی اصفهان زیبامون ما رو مشتاق کرد تا از دریچه و دنیای رنگ‌ها به شهر زیبای اصفهان نگاه کنیم. به راستی، ما ایرانی‌ها چقدر خوشبختیم که این گالری هنری رو تو قلب سرزمینمون داریم. البته همه می‌دونیم که اصفهان و آثار هنری زیادش فقط بخشی از تاریخ، فرهنگ و هنر ایران رو به تصویر میکشه. صدها و شاید هم هزاران آثار ثبت شده و ثبت نشده دیگه توی کشورمون هست که علاوه‌بر به زیبایی، تاریخ و قدمت ایران رو به رخ می‌کشن.
اما سپاهان، این شهر پر از رنگ و هنر، شهری که هر گوشه‌ش یه بنای تاریخی منحصربه‌فرد خوابیده، نشون میده ایرانی‌ها صدها سال پیش چه هنرمندانه سازه‌هایی رو بنا کردند که هنوز هم از نگاه بسیاری از معماران و مهندسان، این سازه‌ها پر از رمز و رازند.
اصفهان زیبامون کلی قصه از دوران صفویه، تو دلش داره. بناهایی که در طول قرن‌ها، کلی اتفاقات تلخ و شیرین رو شاهد بودند.
می‌خوایم از نگاه رنگ‌ها، به این شهر زیبا نگاه کنیم. کافیه چند قدم تو میدون شاه (نقش‌جهان فعلی) بزنی، یا وارد یه مسجد قدیمی مثل مسجد شاه بشی.
همه‌جا رنگه… ولی نه هر رنگی، بلکه رنگ‌هایی که قرن‌هاست با روح و فرهنگ ایرانی آمیخته شدن. رنگ‌های سنتی اصفهان، چه رنگ‌هایی هستن؟ چرا این رنگ‌ها تو بناهای تاریخی این شهر زیاد دیده میشن؟ و چطور با زندگی ما ایرانی‌ها گره خوردن؟ تمام چیزهایی هستند که می‌خوایم در ادامه این مطلب بهش بپردازیم.
فیروزه‌ای؛ رنگ غالب گنبدهای اصفهان
اگه یه عکس از اصفهان ببینی، احتمال زیاد یه گنبد فیروزه‌ای توش هست. فیروزه‌ای یکی از اصلی‌ترین رنگ‌ها در معماری اسلامی به‌ویژه در اصفهانه، چون:
- نماد آسمونه
- باعث آرامش ذهنی میشه
- از لحاظ دینی، یادآور معنویت و خلوصه
از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله گرفته تا مسجد جامع عباسی، این رنگ بیشتر از همه جاها خودشو نشون میده. ترکیب این رنگ با آجرهای خشتی یا سفیدکاری‌ها، یه تعادل بی‌نظیر ایجاد می‌کنه که هر بیننده‌ای رو محو تماشا می‌کنه. تا حالا متوجه حس آرامشی که با دیدن این رنگ‌ها بهت دست میده رو لمس کردی؟!
رنگ‌های گرم: اخرایی، زرد، حنایی
این رنگ‌ها بیشتر تو نقاشی‌های دیواری (مثل چهل‌ستون)، نگارگری، و گچ‌بری‌ها استفاده شدن.
در واقع، این‌ها رنگ‌هاییه که با آب‌وهوای گرم و خشک اصفهان سازگارن و در عین حال با رنگ خاک منطقه هم‌خوانی دارن.
زرد اخرایی: در نقاشی‌های دوران صفوی به‌وفور دیده میشه، چون جلوه‌ی گرما و نور خورشیده.
حنایی و قرمز: توی فرش‌ها، قلمکاری‌ها، و پارچه‌های سنتی استفاده میشه.
این رنگ‌ها حس زندگی، صمیمیت و خاک پر برکت ایران رو منتقل می‌کنن.
لاجوردی؛ رنگی برای خط و تزئین
رنگ لاجوردی (آبی تیره) بیشتر توی خطوط قرآنی، حاشیه‌ها و کاشی‌کاری‌های ریز دیده میشه.
دلیل استفاده از این رنگ:
- سنگین و معنوی بودنش
- ایجاد کنتراست با فیروزه‌ای و سفید
- انتقال حس دانش و احترام
سفید و کرمی؛ سکوت رنگ‌ها
سفید و کرم توی معماری اصفهان مثل یه بوم نقاشی هستن.
این رنگ‌ها در دیوارهای داخلی، گنبدها، و حاشیه‌سازی‌ها به کار می‌رن تا:
- فضا روشن‌تر بشه
- چشم استراحت کنه
- رنگ‌های دیگه بهتر به چشم بیان
رنگ‌های سنتی اصفهان در صنایع دستی
علاوه‌بر معماری جذاب و منحصربه‌فردی که سپاهان داره، این شهر هنرهای دستی خارق‌العاده‌ای داره. این هنرهای دستی هر کدومشون ظرافت، دقت و اصالت ایران رو به خوبی نشون میدن.
شاید دیدن این رنگ و هنر برای ما که از بچگی باهاشون بزرگ شدیم عادی باشه اما اگر می‌خواید ببینید که ایران پهناور و زیبامون چقدر خاصه، کافیه وقتی یه خارجی داره این آثار رو می‌بینه بهش نگاه کنی. ذوقی که توی نگاه یه توریست هست دقیقا همون چیزیه که ما باید بخاطرش به سرزمینمون، جایی که درش به دنیا اومدیم، افتخار کنیم.
بیاید رنگ‌های سنتی اصفهان رو توی آثار دستی این شهر نگاه کنیم.
قلمکاری:
پارچه‌هایی که از سال‌های دور با نقش و نگار و رنگ‌های زیبا نقاشی میشن و امضاء یک ایرانی اصیل هستن رو بهش قلمکاری می‌گن.
این پارچه‌ها با طرح‌های سنتی که از رنگ‌های گیاهی مثل قرمز روناس، مشکی از دوده، و آبی نیلی درست میشن.
میناکاری:
این هنر سپاهانی، روی ظروف مسی اجرا میشه و شامل کلی طرح‌های ظریف که با دقت بسیار باید رنگ آمیزی بشن. در نهایت هم این ظروف مسی مینا کاری شده، لعاب رنگی می‌خوره و توی کوره پخته میشن.
رنگ‌های غالب: آبی، لاجوردی، سفید.
فرش اصفهان:
فرش اصفهان، یک تابلو هنری از مجموعه رنگ‌های سنتی اصفهان هستش. ترکیبی از رنگ‌های قرمز سیر، سرمه‌ای، عاجی، و حناییه داره و معمولا این فرش‌ها تعادل کامل بین رنگ‌های گرم و سرد دارن.
تأثیر اقلیم بر رنگ‌های سنتی اصفهان
اصفهان شهریه با تابستان‌های داغ و زمستان‌های سرد و خشک.
برای همین استفاده از رنگ‌های روشن و منعکس‌کننده نور (مثل فیروزه‌ای و سفید) توی معماری بیرونی خیلی رایجه. از طرف دیگه، داخل فضاها بیشتر از رنگ‌های گرم استفاده میشه تا حس راحتی و زندگی ایجاد بشه.
رنگ‌ها، زبان خاموش اصفهان
رنگ‌های سنتی اصفهان، صرفا فقط مجموعه رنگ‌های زیبایی نیستند؛ بلکه هر کدوم از این رنگ‌ها یه زبان پنهانه که باهاش:
- تاریخ روایت میشه
- قدمت هنر ایرانی نمایان میشه
- تاریخ مذهبی ایران حضور پیدا می‌کنه
- رنگ‌هایی که بعد از قرن‌ها مردم هنور باهاش دارن زندگی می‌کنن
از فیروزه‌ای آسمونی گرفته تا حنایی خاکی، همه‌شون یه قطعه از هویت ایرانی سپاهان (اصفهان) زیبا هستن. اگر هنوز به این شهر پر از رنگ و هنر سفر نکردید به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما در اولین فرصت قشنگی‌های اصفهان رو از نزدیک لمس کنید. به هر ایرانی واجبه که تاریخش رو ببینه، تا شکوه و عظمتی که داشته رو همیشه یادش بمونه و بهش افتخار کنه.
فقط ازتون یه خواهش داریم؛ به آثاری که قرن‌هاست تو دل این سرزمین خونه کردن، به چشم یک جواهر نگاه کنید و ازشون خوب مراقبت کنید. اینا سرمایه‌های تاریخ و فرهنگ ایرانن و باید برای نسل بعد از ما هم باقی بمونن همینطور که گذشتگان ما به خوبی ازشون محافظت کردند تا ما هم بتونیم این زیبایی‌ها رو به چشم ببینیم.